گزنه گياهي است كه از دوران ماقبل تاريخ نيز وجود داشته و مردم آن زمان از آن براي تغذيه استفاده مي كردند و از خواص درماني آن اطلاع داشته اند .
جالينوس حكيم كه در قرن دوم ميلادي زندگي مي كرده آنرا براي رفع سرمخوردگي و بيماير دستگاه تنفسي بكار مي برده است .
گزنه گياهي است علفي و چند ساله كه ساقه آن چهار گوش بوده و بطور قائم تا ارتفاع يك متر بالا مي رو د. اين گياه در خرابه ها ،باغها و نقاط مرطوب كه چهارپايان از آن عبور مي كنند بحالت خودرو مي روي ريشه اين گياه خزنده بوده و در ناحيه اي كه سبز مي شود كم كم تمام منطقه را فرا مي گيرد .
ساقه اين گياه را پرزها و تارهاي مخروطي شكل پوشانده كه در صورت لمس كردن ساقه بدست مي چسبد و پوست را مي گزد كه توليد خارش و سوزش مي كند و شايد بهمين دليل آنرا گزنه ناميده اند .
تخم آن نرم ، ريز و تيره رنگ و مانند تخم كتان است قسمت مورد استفاده اين گياه برگهاي تازه ، ريشه ف شيره و دانه آن است .
تركيبات شيميايي:
گزنه داراي تانن ، لسيتين ،اسيد فورميك ، نيترات پتاسيم و كلسيم ، تركيبات آهن درد ، ويتامين C و نوعي گلوكوزيد است كه پوست را قرمز مي كند از سرشاخه هاي اين گياه ماده قرمز رنگي بنام اورتي سين استخراج مي شود .
خواص داروئي:
گزنه از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است
1) گزنه مو را تقويت كرده و از ريزش موي سر جلوگيري مي كند ، حتي در بعضي از مورد موي سر دوباره مي رويد . براي استفاده از اين خاصيت 6 گرم سر شاخه ها و برگها و ريشه گزنه را بتنهايي و يا با 30 گرم چاي كوهي در يك ليتر آبجوش ريخته و آنقدر بجوشانيد تا حجم مايع به نصف برسد . شبها مقدري از اين مايع را به سر بماليد و صبح بشوئيد .
2)براي برق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوي سر موها را با چاي گزنه ماساژ دهيد . بدين منظور يك قاشق چايخوير بگ گزنه خشك را در يك ليوان آب جوش ريخته و مدت نيمساعت بگذاريد بماند . ماساژ دادن با اين چاي ، شوره سر را برطرف مي كند.
3)دستگاه هاضمه را تقويت مي كند
4)ادرار را زياد مي كند
5)براي درمان بيماري قند مفيد است بدين منظور يك فنجان چاي گزنه را سه بار در رو.ز ميل كنيد
6)ترشح شير را در زنان شيدره زياد مي كند
7)اخلاط خوني را برطرف مي كند
8)بيماريهاي پوستي را برطرف مي كند
9)براي باز كردن عادت ماهيانه از دانه گزنه استفاده كنيد
10)در درمان كم خوني موثر است و تعداد گلبولهاي قرمز را زياد مي كند
11)اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف مي كند
12)گزنه عرق آور است
13)پاك كننده اخلاط سينه ، ريه و معده است
14)نيروي جنسي را تقويت مي كند
15)گرفتيگ هاي كبدي را رفع مي كند
16)براي از بين بردن زگيل ، ضماد برگهاي تازه آنرا روي زگيل بماليد .
17)براي پاك كردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه برگ گزنه را همراه با ريشه شيرين بيان دم كنيد و بنوشيد
18)براي التيام زخم ها و زخم هاي سرطاني از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده كنيد
19)براي برطرف كردن كهير از جوشانده گزنه بمقدر سر فنجام در روز بنوشيد
20)درد نقرس را كاهش مي دهد
21)براي برطرف كردن ناراحتي هاي زنانه قبل از عادت ماهيانه از چاي گزنه استفاده كنيد
22)ناراحتي هاي كليه را برطرف مي كند
23)ضماد آن درد عضلاني را برطرف مي كند
24)كرم معده و روده را مي كشد
25)درمان كننده بواسير است
26)براي برطرف كردن درد رماتيسم ، برگهاي تازه آنرا روي پوست بماليد .
طرز استفاده:
1- دم كرده گزنه : مقدر 40 گرم برگ گزنه را در يك ليتر آبجوش ريخته و بمدت 10 دقيقه دم كنيد . مقدر مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذاست .
2- جوشانده گزنه : مقدر 30 گرم گزنه را در يك ليتر آب ريخته و بمدت 10 دقيقه آنرا بجوشانيد . اين جوشانده براي تصفيه خون مفيد است . مقدر مصرف آن يك فنجان بين غذاها در روز است .
3-تنطور گزنه :يك قسمت برگ گزنه را با پنج قسمت الكل 50 درجه طبي مخلوط كرده و در داخل شيشه در بسته بريزيد و بمدت 15 روز هر روز آنرا تكان دهيد بعد از اينمدت آنرا صاف كرده و در شيشه دربسته نگاهدري كنيد . مقدر مصرف آن 15-10 قطره سه بار در روز مي باشد .
مضرات :
گزنه اگر بيش از حد استفاده شود ممكن است براي روده ها و كليه ها مضر باشد بنابراين بهتر است با صمغ عربي و كتيرا خورده شود
مقدر مصرف بيش از 10 گرم در روز ممكن است باعث بند آمدن ادرار شود . زنان باردار و كودكان بايد از مصرف آن خورددي كنند .