متفورمین Metformin

متفورمین یک داروی ضد دیابت از دسته ی داروهای بی گوانیدی می باشد که با کاهش قند خون، بیماری دیابت نوع دوم را می تواند کنترل کند

نام ژنریک:

  • متفورمین
  • متفورمین هیدروکلراید

نام لاتین:

  • Metformin HCl

نام تجاری:

  • ®Glucophage

طبقه بندی مارتیندل:

  • ضد دیابت
  • مشتقات بیگوانید

طبقه بندی درمانی :

  • هورمون ها و جایگزین های سنتزی
  • داروهای ضد دیابت
  • بیگوانیدها

طبقه بندی در بارداری:

  • گروه B

اشکال دارویی:

  • قرص روکش دار: 500 میلی گرم
  • قرص E.R (ای آر): 500 و 1000 میلی گرم
  • تولید کارخانجات مختلف داروسازی در ایران وجود دارد.

موارد مصرف، روش و دوزاژ:

  • قرص متفورمین در دیابت تیپ دو، غیر وابسته به انسولین استفاده می شود:

ارتباط آن با انسولین:

انسولین هورمونی است که به صورت طبیعی در لوزالمعده تولید میشود. این دارو و به کنترل سطح قند خون (گلوکز) کمک میکند زمانی که بدن قادر به تولید کافی انسولین نبوده و یا انسولین ساخته شده در بدن کارایی مناسب را نداشته باشد،

بالغین:

زمان مصرف متفورمین 500 میلی گرم روزانه سه بار پس از غذا است. غالبا دوزاژ زیر 1500 میلی گرم روزانه پاسخ مطلوبی ایجاد نخواهد کرد.

مکانیسم اثر:

  • متفورمین تولید کبدی و جذب روده ای گلوکز را کاهش داده و حساسیت بافتی به انسولین را بهبود می بخشد.

فارماکوکینتیک:

  • اوج تاثیر متفورمین 2 تا 3 ساعت است و دفع ادراری دارد.

نکات با اهمیت:

  • متفورمین انتخاب اول در کنترل دیابت نوع 2 می باشد. زیرا اثربخشی مناسبی دارد، عوارضی مانند هیپوگلایسمی ندارد و از نظر قیمت و هزینه نیز مناسب است.
  • نهایتا تا 2500 میلی گرم در روز می توان از متفورمین استفاده کرد یعنی حداکثر دوز روزانه متفورمین 2500 میلی گرم است که در 2 تا 3 مرحله در روز تقسیم می شود.
  • زمان مصرف متفورمین بعد از غذا است.
  • متفورمین میتواند باعث کاهش جذب ویتامین B12، کاهش غلظت سرمی این ویتامین و بطور نادر باعث آنمی مگالوبلاستیک شود.
  • متفورمین باعث کاهش جذب ویتامین B12 تا 30% بیماران، کاهش غلظت سرمی این ویتامین در 5-10% بیماران و به ندرت باعث آنمی مگالوبلاستیک میشود.
  • یکی از نام های تجاری معروف متفورمین گلوکوفاژ است که متفورمین گلوکوفاژ در بازار دارویی موجود می باشد.
  • واکنش مناسب درمانی به متفورمین به صورت کاهش نشانه های دیابت (هایپوگلایسمی و هایپرگلایسمی) و تنظیم قند خون ظاهر می گردد.
  • مصرف اصلی متفورمین برای کنترل دیابت نوع دو است اما مصارف جانبی دیگری نیز دارد. متفورمین در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک استفاده می شود. همچنین متفورمین برای لاغری و کاهش وزن نیز کاربرد دارد. متفورمین باعث لاغری می شود برعکس داروهای سولفونیل اوره مانند گلی بن کلامید که افزایش وزن می دهد. اما متفورمین و کاهش وزن تحت نظر پزشک مجاز می باشد.
  • یکی از عوارض شایع متفورمین مشکلات گوارشی است.
  • متفورمین در بیمارانی که مشکلات تنفسی و ریوی و مشکل قلبی دارند می تواند باعث ایجاد اسیدوزلاکتیک شود که در صورت بروز این مشکل بیمار سریعا بستری می شود.
  • یکی از تداخلات دارویی مهم متفورمین با سایمتیدین است  زیرا سایمتیدین می تواند باعث افزایش غلظت متفورمین تا 60 درصد شود.
  • متفورمین در درمان تخمدان پلی کیستیک و موی زائد در بانوان نیز مصرف می شود.
  • گلوکوفاژ – متفورمین هگزال – متوور و بروت از انواع خارجی این دارو هستند و انواع بسیار متنوعی در داخل تولید می شود
  • متفورمین در بیمارن کلیوی و کبدی ممنوعیت مصرف دارد و در صورت وجود نقص کبدی و کلیوی قبل از مصرف متفورمین باید به پزشک اطلاع داده همچنین در بیمارانی که الکل مصرف می کنند مصرف متفورمین ممنوع است.

موارد منع مصرف:

  • سابقه حساسیت شدید به دارو
  • دیس ریتمی قلبی
  • هایپوکسمی، هیپر کاپنه
  • ترومبوز عروق محیطی
  • بارداري يا اقدام به بارداري یا شیرده بودن
  • سابقه ی مشکلات کلیوی، کبدی، تنفسی و حساسیت دارویی

موارد احتیاط:

  • حساسیت شدید به متفورمین
  • نارسایی قلبی و کبدی
  • کمای دیابتیک
  • کتواسیدوز
  • هایپوکسی
  • میوکاردیال انفکارکتوس

تداخلات دارویی:

در مصرف همزمان متفورمین با داروهای زیر نیاز به تنظیم دوز داروی متفورمین وجود دارد:

  • کورتیکوستروئیدها
  • بلاک کننده های کانال کلسیم
  • استروژن ها
  • کنتراسپتیوهای خوراکی
  • INH
  • اسید نیکوتینییک
  • فنی توئین
  • فنوتیازین ها
  • تیازیدها
  • دیورتیک ها
  • داروهای هورمونی تیروئید
  • الکل و فورزماید اثرات متفورمین را افزایش می دهند.
  • در مصرف همزمان متفورمین با ضد انعقادهای خوراکی نیاز به تعدیل دوز متفورمین وجود دارد.
  • در صورت مصرف مواد حاجب یددار (جهت عکس برداری) همزمان با متفورمین احتمال نارسایی کلیوی وجود دارد.

عوارض شایع:

  • احساس طعم غیر طبیعی در دهان
  • کاهش اشتها و درد شکمی ادامه دار

از جمله عوارض جانبی متفورمین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • GI: تهوع، استفراغ، اسهال، نفخ شکم، بی اشتهایی، طعم فلز در دهان
  • Other: سردرد، ضعف، آنمی مگالوبلاستیک، اسیدوز لاکتیک، درماتیت، راش جلدی

مصرف در بارداری و شیردهی:

  • متفورمین در بارداری جز گروه B می باشد. قرص متفورمین برای بارداری با احتیاط و تحت نظر متخصص و در صورت نیاز مصرف می شود.
  • مصرف متفورمین در شیردهی توصیه نمی شود.

شرایط نگهداری دارو:

  • متفورمین باید در ظرف در بسته، در محیط خشک و خنک و در دمای 15 تا 30 درجه نگهداری شود.