تکلیف فرزند متولد از زنا چیست؟

سوال:

تکلیف فرزند متولد از زنا چیست؟

پاسخ:

فرزندانی که خارج از ازدواج شرعی متولد می شوند، یا ولد الزنا (فرزندی که از راه زنا و رابطه غیر مشروع تولد می یابد) بوده و یا ولد الشبهة (یعنی شخصی با زنی به گمان این که زن اوست نزدیکی نماید و بعد فرزندی به دنیا بیاید، به آن فرزند، فرزند متولد شده از روی شبهه گویند).

قرآن کریم و روایات معصومین (ع)، فرزندانى را که از طریق نامشروع متولد شده‏اند از بعضى مزایاى اجتماعى محروم ساخته اند بدون این که حیات و کرامت و تعلیم و تربیت آنان را حذف کنند؛ مثلاٌ چنین اشخاصی نمی توانند مرجع تقلید، امام جماعت باشند و همچنین پدر و مادر (ظاهری) زناکار از آنها ارث نبرده و این فرزند هم از آنان ارث نمی برد. اما ولد الشبهه می تواند امام جماعت واقع شده و همچنین ارث برده و از او ارث می برند.

  • پس از طرح مسائل مختلف، به دو صورت از امام خمینی (ره) استفتاء گردید.
  1. ولد الزنا در صورتی که به زانی ملحق نمی‌شود، نفقه او را چه کسی باید بپردازد؟ در پاسخ فرمودند: بسمه تعالی ـ نفقه او بر پدر است. 
  2. آیا با توجه به مساله ۱۲ صفحه ۲۶۴ از جلد ۲ تحریر الوسیله … نظر مبارک این است که نفقه متولد از زنا و نیز حفظ و نگهداری او بر زانی واجب نیست؟ در پاسخ فرمودند: بسمه تعالی ـ منظور این نیست و متولد از زنا در نفقه و حضانت حکم سایر اولاد را دارد.
  • و همچنین مرحوم مامقانی می‌فرماید: “اقوی، برابری ولد الزنا و حلال زاده در همه احکام نسب است؛ به استثنای ارث که به علت نص خاص بین زنا زاده و خویشان او توارث نیست، اما در غیر آن، اطلاق ادله و صدق پسر و برادر و مانند آن در لغت و عرف اقتضاء می‌کند که احکام نسب در مورد ولد الزنا جاری گردد.
  • بالاخره هیات عمومی دیوان عالی کشور طبق رای وحدت رویه، فتوای امام را برای دادگاه‌ها لازم الاتباع ساخت.

در این رای آمده “… لیکن در مواردی که طفل ناشی از زنا باشد و زانی اقدام به اخذ شناسنامه نماید با استفاده از عمومات و اطلاق مواد یاد شده و مساله ۳ و ۴۷ از موازین قضایی از دیدگاه امام خمینی زانی، پدر عرفی طفل تلقی و در نتیجه کلیه تکالیف مربوط به پدر از جمله اخذ شناسنامه به عهده پدر می‌باشد و حسب ماده ۸۸۴ قانون مدنی، صرفا موضوع توارث بین آن‌ها منتفی است.